Пенальтини ким ўйлаб топган? Футболдаги энг машҳур қоиданинг туғилиши ва эволюцияси билан танишинг!

Футбол жамоавий ўйин сифатида қад ростлашни бошлаган чоғларда майдонда ҳакамга ҳожат бўлмаган. Учрашувдаги баҳсли ҳолатларни жамоа сардорлари ўзлари келишган ҳолда бартараф этишган. Буюк Британиялик илк футболчилар биринчи навбатда ўзларини жентльмен эканлигини кўрсатиши футболнинг ёзилмаган қонуни эди. Шу боис, анчагача ҳакамсиз тўп тепиш муаммо туғдиргани йўқ.

1860 йилларга келиб, томонлар келишган ҳолда ўйинга 2 та "Umpire"( ҳакам) танлай бошлаган. 10 йил ўтиб, рефери бемалол жарима тўпларни белгилаш ҳуқуқига эга бўлади. Шунингдек, "Umpire" тўпни қўли билан ўйнагани ва қўпол ҳаракатлари учун футболчиларни майдондан четлатиши ҳам мумкин этиб белгиланади.

Ўша даврдаги реферилар ўйинни майдон ташқарида кузатар, вазият тақозо қилганидагина майдонга тушиб келган. 1900 йиллар бошида ҳакамларнинг майдондаги воқеаларга таъсир доираси яна ортди. Эндиликда улар, бемалол жарима майдончаси ичида қўли билан ўйнаган футболчилар жамоаси зарарига гол эълон қилиши, жамоа сардорларини майдондан четлатиши одатий тусга кирди.
МакКрамнинг таклифи рад этилди! Уни футбол олами "ўлим ҳукми" деб атади!

Aслида, МакКрам пахта етиштириб берувчи улкан компания эгасининг ягона фарзанди саналади. Чегарасиз имкониятлар эгаси бўлишига қарамай, қаҳрамонимиз футболни севар, ўзи маҳаллий - "Милфорд Эвертон" аъзоси эди. Тўғри, уни иқтидорли дарвозабон, деб бўлмайди. Ирландия чемпионатидаги дебют мавсумда клуби дарвозасини қўриқлаган посбон 10 баҳсда 62 бор гол ўтказиб юборган.

Мастер Вилли футболни ўз кўзи билан кўрар, ундаги камчиликларни бартараф этиш керак, деб ҳисоблаган. Aйниқса, майдондаги жентльменлар қоидасига зид тарзда ҳаракат қилаётган футболчилардан нафратланар эди. Унинг назлида футбол бу тоза ўйин. Дарвозабон бўлгани боис, жарима майдончаси ичида футболчиларнинг хунук ишларига кўп гувоҳ бўлади. Ҳужумчи баландроқ сакраш учун ҳимоячининг қорнига мушт туширгани, ҳимоячи ҳеч ким кўрмаётган чоғда, тиззаси билан рақибнинг юзига зарба бергани ва бошқа ёқимсиз эпизодларни кўргач, МакКрам ҳаммасига чек қўйишга қарор қилади.

У ғалаба учун жамоалар жентльменлик ғоясидан буткул воз кечишни бошлаганини кўргач, Ирландия футбол комитетига хат йўллайди. У қўполлик учун дарвозадан 12 ярд узоқликдан зарба белгилашни таклиф этади.

Унинг таклифи омма юзини кўргач, инглиз ва бошқа миллат вакиллари ирландияликни ғирт аҳмоққа чиқаради. Футбол раҳбарлари эса, бу спорт турини тўлиқлигича сақлаб қолиш тарафдорилигини билдиради. Таклиф ўша даврда инқилоб ясаб юборишини инобатга олишган бўлса, ажаб эмас. Эътиборлиси шундаки, ғоя эгаси ўз позициясида туриб олади. Якунда, "IF" таклифни кейинроқ кўриб чиқишга ваъда беради.

1891 йилнинг 2 июнь санасида “ИФ” МакКрамнинг таклифини қоидага айлантиради. Келинг, ўша қоиданинг энг муҳим бандларини кўриб чиқамиз:

* Aгар футболчи ўз дарвозаси атрофида (12 ярд ичида) рақибига қўполлик ишлатса, қўли билан тўпни ўйнаса жарима зарбаси белгиланади.

* Зарба дарвозадан 12 ярд узоқликдаги исталган нуқтадан йўлланиши мумкин.

* Зарба йўллаётган футболчи ва дарвозабондан ташқари барча футболчилар тўпдан 6 ярд узоқликда туриши шарт!

* Пенальтидан урилган гол ўйиндаги бошқа голлар сингари ҳисобга олиниши шарт!

Футбол тарихидаги илк пенальти Ирландия чемпионатида қайд этилган. "Рентон" ва "Лейт Aтлетик" баҳсидаги зарба бугунги барча пенальтиларнинг "отаси" саналади. Бугунги футбол МакКрам олдида қарздор эканлини аниқ. Бежиза тарих буюк инмонларни ёдида сақламайди!

Я . У